اهمیت پدیده انقلاب صنعتی چهارم و پیامدهای ناشی از آن سبب شد تا مجمع جهانی اقتصاد در ژانویه 2016 گزارشی با عنوان «آینده مشاغل: استخدام، مهارتها و راهبرد نیروی کار برای چهارمین انقلاب صنعتی» منتشر کند که حاصل پژوهش گسترده و نظرسنجی از شرکتهای متعدد در نقاط مختلف جهان بود. مجمع جهانی اقتصاد در سال 2018 ویرایش جدیدی از آن را با عنوان «گزارش آینده مشاغل، 2018»
منتشر کرد تا چشمانداز مشاغل و بازار کار را طی پنج سال منتهی به 2022 ترسیم کند. مجمع برای تهیه این گزارش از دانش جمعی کسانی بهره گرفت که با نیروی کار ارتباط نزدیکی دارند، یعنی مدیران ارشد منابع انسانی و شرکتهای بزرگ دنیا. این افراد میتوانستند منعکسکننده وضعیت جاری استخدامها، مهارتها و گرایشهای سرمایهگذاری انسانی در صنایع و نواحی جغرافیایی مختلف باشند.
تاریخ اقتصاد نشان میدهد هر گاه فناوری مشاغل را ارتقا داده، وظایف کاری و فرصتهای معیشتی کاملا جدیدی فراروی نیروی کار گذاشته شده است (برای مثال، به مشاغل جدیدی مانند توسعه اپلیکیشن، هدایت پهپاد و نظارت از دور بر سلامتی بیماران فکر کنید). نکته قابلتوجه اینکه موج پیشرفت فناوری در انقلاب صنعتی چهارم سبب شده تا تعداد افراد لازم برای انجام برخی کارها کاهش یابد. البته بررسیها نشان میدهد، رشد تقاضا برای نقشهای جدید، کاهش تقاضا برای برخی مشاغل دیگر را جبران خواهد کرد. اما همین جابهجایی گسترده نقشها، میلیونها نیروی کار را در نقاط مختلف دنیا با تحولات دشواری مواجه میکند و کسبوکارهای سراسر جهان را وامیدارد تا جهت مهارتآموزی سریع به کارمندان خود و پرورش افراد مستعد ماهر، فعالانه سرمایهگذاری کنند.
برای جلوگیری از سناریوی نامطلوب باخت ـباخت (تغییر فناوری در کنار کمبود افراد مستعد، استخدام انبوه و رشد نابرابری)، کسبوکارها باید با آموختن مهارتهای جدید به کارمندان و ارتقای مهارتهای فعلیشان از آنها پشتیبانی کنند. طی این فرآیند، افراد برای افزایش یا ارتقای مستمر مهارتهای خود پیشاپیش اقدام میکنند و دولتها بهسرعت و خلاقانه، محیط مساعدی فراهم میآورند تا این تلاشها به بار بنشیند. بررسیها نشان میدهد بسیاری از کارفرمایان، برنامههای خود را در جهت باز تعلیم و مهارتافزایی افراد را به مجموعه کوچک کارمندان ماهر و ارزشمندشان محدود کردهاند. اما کسبوکارها اگر میخواهند طی انقلاب صنعتی چهارم برای نیروی کار خود، راهبرد موثری تنظیم کنند باید سرمایهگذاری انسانی را نه جزو دیون خود که جزو داراییهایشان بهشمار آورند. اهمیت این موضوع از آن جهت است که بین فناوریهای جدید و ارتقای مهارتها چرخهای مطلوب5 وجود دارد. سازگاری با فناوریهای نوین به رشد کسبوکارها، ایجاد مشاغل جدید و ارتقای مشاغل موجود منجر میشود و این در صورتی عملی میشود که شاغلان بخشهای مختلف برای افزایش و ارتقای مهارتهای خود انگیزه و سرعت کافی داشته باشند تا بتوانند از پس شغلهای آینده برآیند. اگر شکاف موجود بین نیازها و مهارتها (چه بین کارمندان و چه رهبران ارشد سازمان) پر نشود، سازگاری با فناوریهای نوین و درنتیجه رشد کسبوکار با مشکل مواجه میشود.
به مشاغل آینده فکر کنیم
